πιστεύω

ΝΜΑ, και στον Ερωτόκρ. πιστεύγω Ν [πιστός]

1. έχω πίστη, έχω εμπιστοσύνη σε κάποιον ή σε κάτι (α. «και λογισμό μη βάνης μπλιο και πίστεψέ μου μένα», Ερωτόκρ.

β. «ὅτι οὐκ ἐπίστευσαν ἐν τῷ θεῷ», ΠΔ

γ. «κοὐκ ἄλλου σαφῆ σημεῑ' ἰδοῡσα τῷδε πιστεύω λόγῳ», Αισχύλ.)

2. δέχομαι, παραδέχομαι κάτι ως αληθές («χαλεπὰ παντὶ ἐξῆς τεκμηρίῳ πιστεῡσαι», Θουκ.)

3. εκκλ. τρέφω απέραντη πίστη στον θεό, είμαι πιστός χριστιανός

4. φρ. (στην ΠΔ) «πίστευε και μη ερεύνα» — αυτός που αληθινά πιστεύει στον θεό δεν πρέπει να αμφιβάλλει και συνεπώς δεν πρέπει να αισθάνεται την ανάγκη αποδείξεων σχετικά με τα δογματικά ζητήματα

νεοελλ.

1. δέχομαι κάτι σχετικά με κάποιον («τόν πιστεύω ως ικανό να φέρει σε πέρας τη δυσκολότερη αποστολή»)

2. έχω τη γνώμη, νομίζω («πιστεύω ότι όλα θα πάνε καλά»)

3. (το απρόσ. εν. με άρθρο ουδ.) το Πιστεύω

i) εκκλ. το σύμβολο τής πίστης

ii) (συν. με άρθρο πληθ. ουδ.) τα πιστεύω

(με περιληπτ. σημ.) το σύνολο τών πεποιθήσεων και τών ιδεών ενός ατόμου («είναι σταθερός στα πολιτικά του πιστεύω»)

4. παροιμ. φρ. «ο χορτάτος τον πεινασμένο δεν πιστεύει» — λέγεται για να δηλώσει ότι πρέπει κανείς να έχει προσωπική πείρα ενός πράγματος για να μπορέσει να τό κατανοήσει

αρχ.

1. παραδέχομαι, συμφωνώ

2. (με ή χωρίς απαρμφ.) είμαι πεπεισμένος, βέβαιος ότι κάτι είναι, θα είναι ή υπήρξε

3. (με δοτ. και απαρμφ.) έχω πεποίθηση σε κάποιον ότι («πιστεύετε τούτοις ἀληθῆ λέγειν», Λυσ.)

4. εμπιστεύομαι κάτι σε κάποιον («τῷ ποτέρως παιδὶ φιληθέντι μᾱλλον ἄν τις πιστεύσειεν ἤ χρήματα ἤ τέκνα», Ξεν.)

5. (μέσ. και παθ.) πιστεύομαι

α) θεωρούμαι αξιόπιστος, γίνομαι πιστευτός

β) έχω αμοιβαία εμπιστοσύνη («ἐπιστεύοντο ἅ ἔλεγον», Δημοσθ.)

γ) εμπιστεύομαι κάτι σε κάποιον για την προσωπική μου εξυπηρέτηση

6. φρ. α) «πιστεύω δόξαν» — πιστεύω με πεποίθηση

β) «πιστεύω ποιεῑν» — τολμώ να πράξω κάτι

γ) «πιστεύομαι τι» — μού εμπιστεύονται κάτι.